 |
| (On Saturday February 3, 1916 was the inauguration of the Cabaret or 'artist-tavern' Voltaire located at Spiegelgasse 1 in Zurich.)
DADA: Φεβρουάριος 1916 και για όσο θα υπάρχει αμφισβήτηση
"Το DADΑ: λείψανα εντός του σκελετού της Ευρωπαϊκής αδυναμίας, παραμένει ένα σκατό, όμως, από‘δω και πέρα, θέλουμε να χέζουμε σε διαφορετικά χρώματα, έτσι που να στολίζουμε τον ζωολογικό κήπο της τέχνης με όλες τις σημαίες όλων των προξενείων". Τristan Tzara- The Monsieur Antipyrine Manifesto |
Καθώς ο Α‘ Παγκόσμιος Πόλεμος μαινόταν στην Ευρώπη, κάποιοι απογοητευμένοι -μη αποδεχόμενοι εθνικηστικές φανφάρες- νέοι με διαφορετικές υπηκοότητες μεταξύ τους, έμελλε να συναντηθούν στο ουδέτερο -πάντα- έδαφος της Ελβετίας και συγκεκριμένα στη Ζυρίχη κι από ‘κει να αντιδράσουν στον παραλογισμό και την τρέλα του πολέμου καθώς και της συμβατικής ευρωπαϊκής τέχνης με την απόλυτη άρνησή τους και την δημιουργία μιας νέας τέχνης, μιας αντικομφορμιστικής τέχνης, τόσο αντικομφορμιστική που άγγιζε -ή ξεπερνούσε - τα όρια της αντιτέχνης.
Σημείο συνάντησης υπήρξε το Cabaret Voltaire όπου ο γερμανός Hugo Ball μαζί με την σύζυγό του Emmy Hennings, δημιούργησαν τον κατάλληλο χώρο για να λαμβάνουν μέρος ποιητικές βραδιές, απαγγελίες μανιφέστων, θεατρικά δρώμενα, εκθέσεις πινάκων κλπ.
Εκτός του πλαισίου, οι ντανταϊστές, αναζήτησαν μια νέα γλώσσα, νέες λέξεις, με τον Hugo Ball να είναι αυτός ο εμπνευστής της φωνητικής ποίησης -λέξεις και φθόγγοι χωρίς κανένα απολύτως νόημα- και με βάση τους τον κυβισμό, διέπρεψαν στον τομέα της ζωγραφικής χρησιμοποιώντας μια νέα τεχνική κολαζ η οποία θα έπαιρνε την τελική της μορφή στην συνέχεια του ντανταϊσμού -αν μπορούμε να τον αποκαλέσουμε έτσι- τον υπερρεαλισμό.
Το κίνημα του ντανταϊσμού είχε πολιτικές θέσεις και επηρέασε μία σειρά από καλλιτεχνικούς τομείς (ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, μουσική) αλλά και την λογοτεχνική παραγωγή. Ο ντανταϊσμός πρέσβευε τον αντιμιλιταρισμό, ήταν ενάντια στον πόλεμο και τον πολιτισμό της Ευρώπης. Αντιθέτως οι Ιταλοί φουτουριστές της ίδιας περιόδου εξυμνούσαν τον τεχνολογικό πολιτισμό της Ευρώπης, είχαν εθνικιστικές τάσεις και στράφηκαν στο φασισμό. Οι ντανταϊστές μιλούσαν για μία αντί – τέχνη η οποία ήταν μία αντίδραση απέναντι στο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο της Ευρώπης του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου. Η φουτουριστική τέχνη, αντίθετα, εξυπηρέτησε τον ιταλικό εθνικισμό και τις εκφάνσεις του. Ο πολιτισμός της Ευρώπης για τους ντανταϊστές δεν είχε καμμία αξία και γι’ αυτό η τέχνη θα έπρεπε να υποδηλώνει αυτό το στοιχείο.
Σημείο συνάντησης υπήρξε το Cabaret Voltaire όπου ο γερμανός Hugo Ball μαζί με την σύζυγό του Emmy Hennings, δημιούργησαν τον κατάλληλο χώρο για να λαμβάνουν μέρος ποιητικές βραδιές, απαγγελίες μανιφέστων, θεατρικά δρώμενα, εκθέσεις πινάκων κλπ.
Εκτός του πλαισίου, οι ντανταϊστές, αναζήτησαν μια νέα γλώσσα, νέες λέξεις, με τον Hugo Ball να είναι αυτός ο εμπνευστής της φωνητικής ποίησης -λέξεις και φθόγγοι χωρίς κανένα απολύτως νόημα- και με βάση τους τον κυβισμό, διέπρεψαν στον τομέα της ζωγραφικής χρησιμοποιώντας μια νέα τεχνική κολαζ η οποία θα έπαιρνε την τελική της μορφή στην συνέχεια του ντανταϊσμού -αν μπορούμε να τον αποκαλέσουμε έτσι- τον υπερρεαλισμό.
Το κίνημα του ντανταϊσμού είχε πολιτικές θέσεις και επηρέασε μία σειρά από καλλιτεχνικούς τομείς (ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, μουσική) αλλά και την λογοτεχνική παραγωγή. Ο ντανταϊσμός πρέσβευε τον αντιμιλιταρισμό, ήταν ενάντια στον πόλεμο και τον πολιτισμό της Ευρώπης. Αντιθέτως οι Ιταλοί φουτουριστές της ίδιας περιόδου εξυμνούσαν τον τεχνολογικό πολιτισμό της Ευρώπης, είχαν εθνικιστικές τάσεις και στράφηκαν στο φασισμό. Οι ντανταϊστές μιλούσαν για μία αντί – τέχνη η οποία ήταν μία αντίδραση απέναντι στο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο της Ευρώπης του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου. Η φουτουριστική τέχνη, αντίθετα, εξυπηρέτησε τον ιταλικό εθνικισμό και τις εκφάνσεις του. Ο πολιτισμός της Ευρώπης για τους ντανταϊστές δεν είχε καμμία αξία και γι’ αυτό η τέχνη θα έπρεπε να υποδηλώνει αυτό το στοιχείο.
Στη Ζυρίχη λοιπόν, έπεσε ο θεμέλιος λίθος αυτής της εντελώς νέας έκφρασης. Με σημαίνοντα μέλη της ομάδας τους: Hugo Ball, Tristan Tzara, Hans Arp, Marcel Janco, Richrd Huelsenbeck, Emmy Hennings, Hans Richter. Eντός των τοιχών του Cabaret Voltaire που τους κοσμούσαν πίνακες των Arp, Picasso, Modigliani, Janco κλπ.
Οι παραστάσεις που λάμβαναν χώρα τις νταντα-βραδιές, έδειξαν πολλές φορές την μη-ετοιμότητα για αποδοχή από το ευρή κοινό, του νοτισμένου από την συμβατική τέχνη του Ευρωπαϊκού πολιτισμού, αφού δεν ήταν λίγες οι φορές που εκσφενδονίθηκαν λαχανικά προς τους ντανταϊστές δημιουργούς.
Όπως και να ‘χε όμως, η avante garde, μόλις είχε αποκτήσει μια πύρινη ρομφαία που δε θα μπορούσε να μείνει στο κλεινόν άστυ της Ζυρίχης, μα θα ταξίδευε και σε άλλα μέρη διακυρήττωντας, την έλευση ενός κομήτη ο οποίος αμφισβητούσε τα πάντα, ακόμα και τον ίδιο του τον εαυτό, μη δεχόμενος καμιά αρχή, καμιά εξουσία, κανένα πολιτικό σύστημα και επιδιώκοντας την κατάλυσή τους, δε θα μπορούσε να αποδεχτεί την δική του ενθρόνιση πάνω σε αυτόν τον τόσο σαθρό θρόνο όπου αυτές οι εξουσίες έχουν στρογγυλοκαθίσει και αφοδεύουν το υπέρτατό τους τίποτα σα να είναι τα πάντα. Το ταξίδι του ντανταϊσμού, είχε έναν άλλον απώτερο σκοπό: την εγκαθρίδυση της διαρκούς αμφισβήτησης των πάντων, της διαρκούς επανάστασης της συνειδικότητας έναντι ενός κόσμου χωρίς συνείδηση μα γεμάτο από νόμους και συνταγματικά δικαιώματα που καταργούν τα δικαιώματά μας.
Έτσι, στην πορεία που πήρε ο ντανταϊσμός, βρέθηκαν οι παρακάτω πόλεις-σταθμοί να το φιλοξενήσουν, με αξιόλογους δημιουργούς να το ορίζουν:
Οι παραστάσεις που λάμβαναν χώρα τις νταντα-βραδιές, έδειξαν πολλές φορές την μη-ετοιμότητα για αποδοχή από το ευρή κοινό, του νοτισμένου από την συμβατική τέχνη του Ευρωπαϊκού πολιτισμού, αφού δεν ήταν λίγες οι φορές που εκσφενδονίθηκαν λαχανικά προς τους ντανταϊστές δημιουργούς.
Όπως και να ‘χε όμως, η avante garde, μόλις είχε αποκτήσει μια πύρινη ρομφαία που δε θα μπορούσε να μείνει στο κλεινόν άστυ της Ζυρίχης, μα θα ταξίδευε και σε άλλα μέρη διακυρήττωντας, την έλευση ενός κομήτη ο οποίος αμφισβητούσε τα πάντα, ακόμα και τον ίδιο του τον εαυτό, μη δεχόμενος καμιά αρχή, καμιά εξουσία, κανένα πολιτικό σύστημα και επιδιώκοντας την κατάλυσή τους, δε θα μπορούσε να αποδεχτεί την δική του ενθρόνιση πάνω σε αυτόν τον τόσο σαθρό θρόνο όπου αυτές οι εξουσίες έχουν στρογγυλοκαθίσει και αφοδεύουν το υπέρτατό τους τίποτα σα να είναι τα πάντα. Το ταξίδι του ντανταϊσμού, είχε έναν άλλον απώτερο σκοπό: την εγκαθρίδυση της διαρκούς αμφισβήτησης των πάντων, της διαρκούς επανάστασης της συνειδικότητας έναντι ενός κόσμου χωρίς συνείδηση μα γεμάτο από νόμους και συνταγματικά δικαιώματα που καταργούν τα δικαιώματά μας.
Έτσι, στην πορεία που πήρε ο ντανταϊσμός, βρέθηκαν οι παρακάτω πόλεις-σταθμοί να το φιλοξενήσουν, με αξιόλογους δημιουργούς να το ορίζουν:
Βερολίνο: Richard Huelsenbeck, John Heartfield, Hannah Hoech, Raoul Hausmann, George Grosz, Walter Mehring, Johannes Baader.
Κολωνία: Max Ernst
Αννόβερο: Kurt Schwitters (ο οποίος, δημιούργησε το δικό νταντα-ρεύμα μετά την απόρριψη του από το κίνημα του Βερολίνου, το οποίο και ονόμασε Merz).
Νέα Υόρκη: Man Ray, Marcel Duchamp.
Και τέλος, η πόλη όπου υπογράφηκε η ληξιαρχική πράξη θανάτου του ντανταϊσμού, μέσα από ομηρικούς καυγάδες, το Παρίσι: Andre Breton, Tristan Tzara, Luis Aragon, Paul Eluard, Francis Picabia, Philippe Soupault, Theodore Fraenkel.
Και μπορεί να έπεσαν τίτλοι τέλους για την οντότητα του ντανταϊσμού, μα δεν έπεσαν -κι όσο θα υπάρχει η αναγκαιότητα του ανθρώπου να ξεπεράσει το ΕΙΝΑΙ του, δε θα πέσουν- στο πνεύμα του. Θα υπάρχει όσο θα υπάρχουν αμφισβητίες νέοι που θα ζητούν να αποσυρθεί το παλιό, αραχνιασμένο πλαίσιο μιας ανίκανης στο να δώσει λύσεις, ξύλινης γλώσσας γεροντοπαραλυμένων ανθρωποειδών και των καρεκλοκενταύρων ναρκισσιστών του τίποτα που δεν γνωρίζει πως είναι ένα... τίποτα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου